ADHD en hormonen

Als vrouw heb je heel wat hormoonschommelingen in je leven. Dat is op zich niet erg natuurlijk, maar het wordt vervelend als je daar last van hebt. Door de combinatie van ADHD en hormonen (of nog preciezer: de hormoonschommelingen), kun je voor een extra uitdaging komen te staan. Want hormoonschommelingen kunnen jouw ADHD-uitdagingen verergeren.

Voorbeelden van momenten waarop je last kunt hebben van verergering van ADHD-uitdagingen, zijn de week voorafgaand aan je menstruatie. Ook na een bevalling kun je, als je ADHD hebt, meer last hebben van stemmingswisselingen, net als tijdens de overgang. Je lijkt chaotischer dan ooit, je hebt meer moeite met die dingen waar jij normaal gesproken al moeite mee hebt en je stemming vliegt alle kanten op. Dat komt omdat er door de genoemde fases van hormoonschommelingen weinig oestrogeen is. En laat oestrogeen nu net hetzelfde effect hebben (en zelfs betrokken zijn bij de aanmaak van) dopamine. Je weet wel; die neurotransmitter waar we met ADHD nou net te weinig van hebben. Dubbel weinig hebben, is niet erg veel! Terwijl we zowel dopamine als oestrogeen nodig hebben voor het beloningssysteem en allerlei andere zaken die bij ADHD minder als vanzelf gaan.

Menstruatie en PMS

Al vanaf de pubertijd kun je tijdens de week voorafgaand aan de menstruatie meer last hebben van je ADHD-uitdagingen. Dat maakt het lastig om op school de resultaten te halen waarvan je weet dat je het cognitief gezien zou kunnen. Plannen, organiseren maar ook concentreren zijn belangrijk op school. Als dat iedere menstruatiecyclus een hele week lang nog moeilijker is dan het normaal al is, dan snap je waarom heel wat meiden met ADHD de lat alleen maar nog hoger leggen. Met mentale klachten tot gevolg. Hoewel je misschien niet verwacht dat ADHD en hormonen zoveel met elkaar te maken hebben, is het toch echt zo!

Overgang

Als je als volwassen vrouw nog niet weet dat je ADHD hebt, dan heb je grote kans om daar tijdens de overgang alsnog achter te komen. ADHD en de overgang kan een heftige combinatie zijn. Waar je normaal gesproken alles nog wel voor elkaar kreeg, is het tijdens de overgang een doffe ellende. Niet dat je je per se depressief voelt (kan wel overigens), maar vooral ook omdat je chaotischer lijkt dan ooit. Je kunt door de combinatie van ADHD en de overgang het gevoel hebben dement te worden. Ik spreek veel vrouwen in de praktijk die naast een traject bij mij, ook -voor de zekerheid- naar de huisarts gaan om te laten onderzoeken of er wellicht sprake kan zijn van een vorm van dementie. Tot nu toe is in alle keren het antwoord geweest dat er geen sprake is van dementie en wordt, met grote opluchting, verzucht ‘Gelukkig, het is alleen maar ADHD’.

Onderzoek ADHD en hormonen

In 2022 is het H3-netwerk opgericht (H3 komt van hoofd, hart en hormonen). Oprichtsters zijn psychiater Sandra Kooij, cardioloog Janneke Wittekoek, en gynaecoloog Dorenda van Dijken. Aanleiding was hun ontdekking dat ADHD, hartklachten en hormonale stemmingswisselingen vaak bij dezelfde patiënten voorkomen. Het H3 netwerk doet al onderzoek en schrijft op de website onder andere:

• PsyQ vond in onderzoek bij vrouwen met ADHD 2-3x zo vaak premenstruele, postpartum en perimenopauzale stemmingsklachten als in de algemene bevolking (Dorani 2021).
• Bij het OLVG [een ziekenhuis in Amsterdam] wordt op de poli gynaecologie gescreend op ADHD bij gecompliceerde menopauze. Screening op ADHD bij premenstruele en postpartum depressie is de volgende stap.
• De Heartlife Kliniek vond bij screening van 300 vrouwen met hartklachten bij 35 procent ADHD; dat is 7-10 keer zo veel als in de algemene bevolking.

En nu?

Nu je dit weet en wellicht herkent bij jezelf… wat dan nu? Allereerst: laat je vooral goed voorlichten, zie voor meer informatie hieronder, en zorg ervoor dat als je naar de huisarts gaat, dat je weet waar je het over hebt. Hoe goed je huisarts ook is, het kan zijn dat de huisarts geen flauw benul heeft van de relatie tussen ADHD en hormonen.

Ten tweede: vraag hulp! Ga naar de huisarts of wellicht is er een fijne praktijkondersteuner bij de huisartsenpraktijk? Zij zijn er om jou te helpen.

En ten slotte: juist in deze periode wil jij extra lief voor jezelf zijn en goed voor jezelf zorgen. Ik kan je een heleboel tips geven (en dat doe ik uiteraard ook in de ADHD-training), maar voor nu is het allerbelangrijkste dat ik je mee kan geven; wees mild voor jezelf. De lat mag lager en de zelfzorg mag een standje hoger!

Meer informatie

In het interview dat ik had met Women’s Health vertel ik iets over ADHD en hormonen. Klik hier om het artikel te lezen.

Uiteraard vind je op het H3-netwerk veel interessante info. Klik hier voor de website van het H3-netwerk. Tip: informeer vanaf nu iedere zorgprofessional die jij spreekt over dit netwerk. Laten we er samen aan werken om deze informatie te verspreiden!

In aflevering 3 van de podcast ‘We zijn toch niet gek‘ onderzoekt journaliste Suzanne Rethans ADHD, brainfog en de overgang. Zij spreekt in deze podcast met haar collega Maike Jeuken, bij wie in de perimenopauze ADHD werd vastgesteld en met psychiater Sandra Kooij.

Hoe ik je kan helpen

Tijdens de 2-daagse training komen de hormonen aan bod. Ik geef je tips en denk met je mee wat voor jou helpend kan zijn. Ook tijdens de 1-op-1 coachsessies kan jouw hormoonhuishouding centraal staan. Ik kan met jou meekijken om patronen te herkennen in jouw gedrag, die wellicht hormoongerelateerd zijn.