Faalangst en perfectionisme bij ADHD-vrouwen
Faalangst en perfectionisme is niet een van de officiële kenmerken bij volwassen vrouwen met ADHD, maar het komt helaas wel heel vaak voor. Het is een vorm van gevolgschade bij ADHD. Net als andere vormen van gevolgschade, kosten ook faalangst en perfectionisme een bak aan energie. Weet je trouwens wat het verschil tussen faalangst en perfectionisme is? Bij faalangst heb je de angst om te presteren (bijvoorbeeld omdat je bang bent voor wat anderen ervan vinden) en bij perfectionisme heb je een drang om als allerbeste en 200% (of meer) te presteren. Een overeenkomst is dat je in allebei de gevallen de lat onrealistisch hoog legt voor jezelf en dat in beide gevallen sprake van een gevoel van schaamte.
En maar doorgaan
Je weet van jezelf dat je het best kan. Je kan op zich prima sleutels op dezelfde plek opbergen, op tijd zijn, dat ene dingetje onthouden, een opgeruimd bureau hebben. Enfin, vul zelf maar in. Maar als het vaker niet dan wel lukt, wordt dat gevoel van falen groter en groter worden. Tegen beter weten in probeer je het toch perfect te doen. De lat mag van jou in geen geval lager! Je probeert de perfecte collega te zijn, door toch alvast dat ene klusje af te hebben, terwijl het helemaal niet nodig is. Je wilt de perfecte moeder, dochter, zus of nicht zijn, door toch, al verwacht niemand dat van je, snel een bos bloemen te halen voor de jarige. Terwijl jullie hadden afgesproken dat iemand anders al een cadeaubon zou halen. Die bloemen waren dus helemaal niet nodig. Maar toch doe je het.
Het mag niet gewoon goed. Het. Moet. Perfect.
Moeten bewijzen
In het voorbeeld hierboven ga je toch bloemen halen. Ondanks dat je moest overwerken, nog eten en ook de hond nog moest uitlaten. Je gaat toch naar de supermarkt voor die stomme bos bloemen. Daarmee ga je je eigen grens over. Faalangst en perfectionisme bij ADHD-vrouwen uit zich in dit soort (kleine) dingen. Jezelf onnodige taken opleggen. Bij faalangst wil je het vooral niet minder goed doen dan de ander. En bij perfectionisme wil je het sowieso beter doen dan de ander. Je maakt er dan bijna een wedstrijdje van.
Het moet perfect, zodat maar niemand van jou kan denken dat je het niet kan. Dat maar niemand je een loser vindt, een nietsnut. Het liefst wil dat je omgeving zegt “Oh wat heb jij het toch altijd goed voor elkaar!” Maar tegen welke prijs, lieve ADHD-vrouw? Faalangst en perfectionisme doen je vroeg of laat de das om. Als je zo daar niet snel mee aan de slag gaan, loop je jezelf zo een burn-out in. Zeker met ADHD, waarbij je je leven lang al het gevoel hebt dat je je moet bewijzen, en nog sneller over je eigen grens heen gaat dan iemand anders.
Voordat je verder leest: in mijn 2-daagse training komt gevolgschade ook aan bod.
Deze training is speciaal voor vrouwen met ADHD en vrouwen die zich er in herkennen.
Kijk voor de inhoud van de training en de actuele data op deze pagina.
Drie manieren om milder naar jezelf te kijken bij faalangst en perfectionisme:
1. Bereik je je doel ook als je de lat lager legt?
Als je de was ophangt, is over het algemeen het doel dat de was droogt. Je kunt de lat hoog leggen en je T-shirts gesorteerd op kleur bij elkaar hangen, met de voorzijde van alle T-shirts dezelfde kant op. Of je legt de lat lager en hangt de T-shirts op op de volgorde zoals je ze uit de mand met schone was haalt, zonder te letten op voorkant / achterkant. In beide gevallen is het resultaat hetzelfde: de was wordt droog. Je beseft het soms niet eens, maar er kan zoveel van jouw energie verloren gaan als jij jezelf oplegt dat dingen op een bepaalde manier gedaan moeten worden.
Dit kun je zelf doen:
Bepaal van een heel kleine of makkelijke taak, wat het doel is van die taak en of je die taak ook kan volbrengen op een manier waarbij je de lat iets lager legt. Voer die taak daadwerkelijk uit op de manier waarbij de lat lager ligt. Ga daarna bij jezelf na of het echt zo vreselijk is? Zo ja? Herhaal deze oefening. Is het eigenlijk niet zo vreselijk als je dacht? Doe dan deze oefening met een iets grotere, of moeilijkere taak. En let op: geef jezelf tijd om te wennen, dus blijf kleine stapjes maken. Verwacht niet dat je je lat in een keer lager legt. Zelfontwikkeling is tijd, liefde en aandacht aan jezelf gunnen.
2. Is het ook een probleem op een onbewoond eiland?
Neem iets in gedachten dat waarbij perfectionistisch gedrag of faalangst ervaart. Stel je nu eens voor dat je dit zou hebben op een onbewoond eiland. Is het dan nog steeds een probleem? Nee? Is het dan wellicht in contact met anderen een probleem geworden?
Vraag jezelf in dat geval eens af: “heb ik iets te veranderen in mezelf of heb ik iets te accepteren van mezelf?” Soms heb je, om beter met je ADHD om te gaan, ook te accepteren dat jouw brein anders werkt. Let op: je brein werkt prima! Daar ligt het niet aan. Met ‘anders’ bedoel ik anders dan de breinen waarop onze maatschappij is ingericht (scholing en werkplekken etc.).
3. Omdenken naar iets positief
Als je iets doet of als er iets is waarvan jij vindt dat het niet goed genoeg is, zoek dan de positieve kant door te omdenken. Bijvoorbeeld de gedachte of uitspraak over jezelf: ‘Ik ben dom, want ik kan niet goed uit boeken leren’, kun je omdenken naar: ‘Ik ben een echte doener en ik leer heel goed door dingen zelf te doen’. Of deze situatie: ‘Laatst heb ik een ei laten vallen. Ik ben altijd zo onhandig.’ Dat kun je omdenken naar: ‘Met de eieren die wél in de kom eindigden, maakte ik een heerlijke taart en de hele familie smulde er van’. Hoe meer je gaat omdenken; hoe makkelijker het gaat en hoe meer plezier je erin zal krijgen!
